Memoria de Oia pretende ser un instrumento para recoller e difundir a microhistoria e a cultura popular desta parroquia, a vez que defender e poñer en valor o seu patrimonio arqueolóxico, etnográfico e natural. Unha fiestra aberta a participación daqueles que teñan algo que contar e compartir, microrelatos, documentos, contos, fotografías ou historias anónimas que quedaron arrombadas nos faiados ou na memoria dos nosos avós.

luns, 16 de xuño de 2014

Cando o xeneral Severiano Martínez Anido estivo agochado en Toralla

Tocaba a fín do ano 1922 cando o ferrolán  Severiano Martínez Anido  se veu agochar á Illa de Toralla tras ser destituído do seu posto como Gobernador Civil de Barcelona  por extralimitarse na represión  das folgas obreiras e do sindicalismo anarquista, nún tempo en que a opinión pública do país viviu sucesivos sobresaltos polo xeito de actuar deste militar.

Severiano Martínez Anido

Nado en 1862 en Ferrol,  militar de carreira,  fixo a guerra en Filipinas contra os independentistas. Condecorado por méritos de guerra, pasou despois a  combater no conflito de Marrocos polo que o ascenderon a Coronel en 1910. Foi  axudante do Rey Alfonso XIII durante un curto período de tempo voltando despois ao norte de África onde ocupou o cargo de Gobernador Militar de Melilla. Con esta experiencia en conflitos tan sanguentos, chámano en 1917  para ocupar o posto de Gobernador Militar de Barcelona e despois o de Gobernador Civil coa misión de reprimir as revoltas obreiras que culminaron coa folga xeral dese ano.

Illa de Torala con Villa Gioja, residencia de verán da familia Echegaray na praia de Area Grande.

Martínez Anido caracterizouse durante o seu tempo como responsable gobernamental na capital catalá  por practicar unha represión brutal, aplicando métodos expeditivos contra o sindicalismo anarquista da CNT, onde puxo en práctica  a lei de fugas, consistente en simular a fuxida   dun detido nun traslado para poder asasinalo. 
Xunto coa patronal e o capitán Xeral de Cataluña,  Joaquín Miláns del Bosch (pai do golpista do 23-F), funda o Sindicato Libre, chamado  polos anarquistas Sindicato Amarelo, convertendo as rúas de Barcelona nunha guerra solapada entre os  cenetistas e os pistoleiros a soldo do Sindicato Libre, na que  participou a propia policía mandada polo ferrolán.

A desproporción da violencia empregada contra os folguistas e sindicatos provoca a seu relevo en outubro de 1922. Entón, Martínez Anido convértese no obxectivo prioritario  dos grupos anarquistas, o que obriga ao militar a procurar un lugar onde ocultarse nos meses seguintes. Chega a Vigo o 14 de decembro de 1922 e agóchase durante arredor de tres meses na illa de Toralla, propiedade de Martín Echegaray quen anos máis tarde, xa en tempos da II República, sería acusado de darlle refuxio a este sanguinario  militar. Segundo a versión da familia Echegaray, este foi chamado ao Goberno Civil de Pontevedra onde o gobernador lle preguntou se  daría acubillo a unha persoa en perigo cunhas ideas moi distintas das súas. O dono de Toralla aceptou o compromiso pola súa amizade co gobernador.

Durante a súa estancia en Toralla, Martínez Anido  fíxose pasar por un comerciante de panos de Barcelona, aínda  que parece que non pasou desapercibido ao ser recoñecido  nalgunha saída á  cidade de Vigo, para o que utilizaba unha embarcación dos propietarios da illa,  do que se fixeron eco os xornais, aínda que a noticia  acompañouse de versións  un tanto fantásticas como a que afirmaba que embarcara para América.

Martínez Anido leendo o discurso na inaguración do monumento de Monteferro. Xullo. 1928.

Despois da marchar de Toralla, ascende a xeneral e noméano Gobernador militar de Cartaxena. Durante a ditadura de Primo de Rivera asume o cargo de ministro de gobernación e vicepresidente do Consello de Ministros,  tempo no que volve a achegarse a Vigo para inaugurar, en 1928, o monumento á mariña universal de Monteferro, momento no que volve visitar a illa de Toralla.

Martínez Anido rodeado de nenos nas escaleiras de Villa Gioja, en Toralla. Xullo. 1928.

Coa proclamación da II Republica é expulsado do exército exiliándose en Francia ata 1935, ano no que o goberno dereitista da CEDA,  sendo ministro de defensa Gil Robles,  restitúelle os dereitos como militar. En 1936, o goberno da Fronte Popular  vólvelle retirar o estatus.

Cando os   militares africanistas se sublevan contra a República en xullo de 1936, Martínez Anido únese aos golpistas. Franco noméao ministro de Orde Pública,  tempo no que o embaixador da Alemaña nazi  chega a dicir : 

“El terror que practica actualmente Martínez Anido en la zona nacional resulta inadmisible incluso a los ojos de la propia Falange”

Morre ao pouco tempo en Valladolid. Corría o ano 1938, despois de adicar boa parte da súa vida a  aplicar contra a poboación civil  brutais métodos  represivos, incluso impropios de conflitos bélicos,  característica dos militares africanistas españois daquel tempo que entendían o mundo como un cuartel e aos cidadáns como simple infantería, propia ou inimiga.